*** نـذر آقـا ***
کلام عشق
نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 1011 )
ســوره 17 : اســـرا ( مـکّــی ـ111آیه دارد ـ جزء پا نزدهم ـ صفحه 282 )
( قسمــت بیست و چهــارم )
اعتـکافِ دل
( جزء پانزد هــم صفحــه 290 آیه 78 )
بسم الله الرحمن الرحیم
أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُودًا
تفسیـــر لفظـــی :
نماز را از زوال آفتاب تا نهایت تاریکى شب برپادار و [نیز] نماز صبح را ،
زیرا نماز صبح همواره [مقرون با] حضور [فرشتگان] است
تفسیر ادبی و عرفانی :
نمــازِ به بدن در وقت های معیّن است ،
ولی نمــازِ به دل و سِــرّ همیشه است ،
چه ؛ منتظرانِ نماز ، پیوسته در نمازند ،
و نمــــــاز ؛ بابِ روزی است ،
و وقـــــوف در محــــلِ منـــــاجـــــات ،
و اعتـــکافِ دل در مشاهــــده ی مقــــدّرات ،
و آگاهی بر بســــــاط نجــــــوی ،
و راز و نیـــــــاز با خـــــدای بی نیــــــاز است ،
و این که میان وقت های نمــــــاز فاصلـــــه ها است ؛
از آن سبب است که بنـــــــــــدگان ؛
پیوسته در مقــــــام برگشت به ســـــوی او
و توجـــــــــــه به درگاه او باشنــــــد .
در این جا لازم است در باره اهمیت نماز اول وقت برخی از احادیث نقل شده از ائمه اطهار (ع) ذکر شود :
1 ـ یکی از اصحاب امام صادق (ع) به آن حضرت عرض کرد: یا ابا عبد اللَّه ؛ مرا از بهترین وقت براى خواندن نماز صبح آگاه فرما.
امام (ع) فرمودند : هنگام طلوع فجر ؛ زیرا خداوند مىفرماید: « به تحقیق که قرآن فجر مشهود است ، یعنى ، نماز صبح را هم فرشتگان روز و هم فرشتگان شب مشاهده می کنند. پس اگر بنده اى نماز صبح خود را به هنگام طلوع فجر بخواند، ثواب آن دو بار درنامه اعمال او نوشته مىشود، هم فرشتگان روز مىنویسند و هم فرشتگان شب !
2 ـ حضرت امام موسى بن جعفر (ع) فرموده اند :
[عطر] نمازهاى واجب که در اول وقت و با آداب و حدود مخصوص به خود خوانده مىشوند ، از برگها و ساقههاى نو رسیده و شاداب و با طراوت آس خوشبوتر است. پس بر شما است که نماز [واجب] را در اول وقت آن بجاى آورید .
[ آس یا درخت مورد ، از محصولات گرمسیرىاست، و گویند عصاى حضرت موسى (ع) از چوب آن بوده است، همچنین به نوعى ریحان که بىاندازه خوشبوست، آس گفته مىشود.]
3 ـ زُراره از امام باقر (ع) می پرسد: خداوند کار شما را به صلاح آورد، اداى نمازها در اول وقت آن بهتر است، یا در وسط وقت، یا در آخر وقت ؟
امام (ع) فرمودند: در اول وقت .
رسول خدا (ص) فرموده اند : «خداوند عزّ و جلّ، کارهاى نیک را موقعى دوست دارد که در انجام آن تعجیل شود .
4 ـ امام صادق (ع) فرموده اند :
« هر که نمازهاى واجب را در اول وقت بخواند و درست ادا کند ، فرشته ای آن را پاک و درخشان به آسمان رساند ، و آن نماز فریاد زند : خدا تو را حفظ کند چنانچه حفظم کردی و تو را به خدا سپارم چنانچه مرا به فرشته اى کریم سپردى ، و هر که بدون عذر بعد از وقتش ، آن را بدون دقت و ارتباط معنوی لازم بخواند، فرشته آن را سیاه و تاریک بالا برد ، و آن نماز فریاد کشد : خدا ضایعت کند چنانچه ضایعم کردى و رعایتت نکند چنانچه رعایتم نکردى!
علمای بزرگ هم با توجه به این احادیث مردم را سفارش به انجام نماز در اول وقت نموده و آن را از اصول مهمّ سیر و سلوک و قُرب به سوی خدا و کمال انسانی دانسته اند .
نتیجه : بر اساس روایات از ائمه اطهار (ع) و سفارش علما ؛ پسندیده این است که انسان اگر عذر شرعی نداشته باشد، نماز را در اول وقت آن بجا آورد تا مشمول آثار و ثواب آن شود.
علیرغم این که به نماز اول وقت سفارش شده است ؛ ولی برخی تعمد داشتند تا نماز صبح خودشان را به قول معروف طلایی کند و نزدیک های دمادم طلوع آفتاب نمازشان را بخوانند ! از جمله بارها مشاهده شده است که مرحوم آیت الله بهجت(ره) نمازشان طلایی بوده و دیر هنگام ، نماز جماعت صبح را ادا می کردند.
شاید برای خیلی ها این پرسش مطرح شودکه آیت الله بهجت(ره) با آن که نماز شب می خواندند و تمام سحر و بین الطلوعین بیـــــــدار بودند چرا این قدر نماز صبح خودشان را تاخیر می انداختند تا به قول برخی ها طلایی شود؟
پاسخ این پرسش را می بایست از آیات قرآنی و روایات معتبر مستفیض بلکه متواتر به تعبیر علامه مجلسی به دست آورد (بحار الانوار، ج 83، ص 99) ؛
زیرا خداوند در آیه 78 سوره اسراء می فرماید: أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِإِلَی غَسَقِ اللَّیلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَمَشْهُودا ً؛ نماز را از زوال آفتاب تا نهایت تاریکى شب برپادار ، و نیزنماز صبح را ، زیرا نماز صبح همواره مشهود و مقرون با حضور فرشتگان شب و روز است.
از امام صادق(ع) روایت است که فرمودند : صلاة الفجر تشهدها ملائکة اللیل و ملائکة النهار ، فإذا صلى العبد صلاة الصبح مع طلوع الفجر اثبتت له مرتین أثبتها ملائکة اللیل وملائکة النهار ؛
نماز فجر را فرشتگان شب و فرشتگان روز مشاهده می کنند و شهادت می دهند. پس هر گاه بنده ای نماز صبح با طلوع فجر انجام دهد دو بار برای او ثبت می شود چرا که فرشتگان شب و فرشتگان روز آن را ثبت می کنند.
در روایتی دیگر آمده است که آن حضرت (ع) فرمود: إن ملائکة اللیل تصعد و ملائکة النهار تنزل عند طلوع الفجر فأنا احب أن تشهد ملائکة اللیل و ملائکة النهار صلاتی؛ فرشتگان شب بالا می روند و فرشتگان روز هنگام طلوع فجر پایین می آیند. پس به راستی دوست می دارم که فرشتگان شب و فرشتگان روز نمازم را شهادت دهند و مشاهده کنند.
(نگاه کنید: التهذیب ج 1 ص 144 ، الکافى ج 3 ص 283 ، علل الشرایع ج 2 ص 25 ، تفسیر القمى :ص 386؛بحار الانوار، ج 83، ص 99؛ و نیز ج 83، ص 72 )
از همین رو بعضی از این بزرگان فتوایشان این است و یا در بعضی از کتب فقهی یا روایی آمده که مثلاً فلان سوره طولانی را در نماز صبح بخوانید ؛ تا نمازتان به طول انجامد و فرشتگان شب و روز آن را درک کرده و شهادت دهند و مشهود آنان باشد.
بنابراین چنین استنباط میشود که : بر خلاف نمازها دیگر که اول وقت خیلی مستحب و خوب است، ولی در نماز صبح گفته اند تاخیـــــر بهتر است تا همه فرشتگان شب و روز آن را ثبت کنند. کسی که اول وقت نماز می خواند به ثواب اول وقت می رسد ولی به آثار ثبت همه فرشتگان نمی رسد. پس خواندن نماز صبح طلایی در آیات و روایات سفارش شده است.
آیت الله جوادی آملی مدظله العالی نیز در درس تفسیر خویش در ذیل همین آیه به این مطلب اشاره داشته اند .
موضوع :
نظر ()